Hikayeler “priming effect” ve “framing effect” sebebiyle etkilidir.
Diğer yandan, priming ve framing anadiliniz dışındaki dillerde çok çalışmaz.
Çünkü otomatik işleme çok daha azdır; yabancı dilde dinlenen hikayelerde. Daha fazla bilişsel aktivite gerektirir beyinde.
İnsanların alkol etkisinde yabancı dilde akıcılaşması da bu yüzdendir.
Alkol asıl kontrol mekanizmasını sağlayan bilişsel beyni devre dışı bırakır.
İlk randevunuzun stresli ve tutuk geçen ilk bölümünün aksine, iki kadeh sonrası dilinizin çözülmesi de bu sebepledir. Kontrollü ve hesaplı şeyler söylemeye çalışan bilişsel beyninizi bypass ederek beyninizin otomatik işlem merkezini devreye sokar alkol.
İyi veya kötü, alkol masasında sorunların çözümü de bundan kaynaklanır.
Priming ve framing erken yaşlarda çok etkin değildir. Çocuk büyüdükçe etkileri artar.
Küçük yaşlarda olasılıksal düşünme ön plandadır. Büyüdükçe niceliksel yerine niteliksel karar verme artar. Yani bilişsel (yavaş) beyin yerine sezgisel (hızlı) beyin kullanımı ön plana çıkar.
Bu da algılanan niteliğin yanıltıcı olabilmesi sebebiyle kararları zaman zaman irrasyonel yapar.
Çocukların yaratıcı olması ve kalıplar dışında düşünmesi, aslen otomatik beyindeki kalıpların henüz tam oluşmaması sebebiyledir. Aslen yaratıcılık beynin kalıplarla çalışan sezgisel/hızlı bölümünden çıkmaz. Yavaş/bilişsel bölümünün faaliyetinin bir sonucudur.
Priming ve framing hakkında daha önce yaptığım bir paylaşım.
https://etikedanismanlik.com/index.php/makaleler/item/162-priming-framing-effect
Bilişsel beyin ve otomatik beyin konusunda ise Daniel Kahneman’ın “Hızlı ve Yavaş Düşünme” kitabı oldukça güzel bir kaynak.
