Sadece bizi etkileyen kararlar dışında, başkalarını etkileyen kararlar almamız da söz konusu.
Liderler/yöneticiler, meslek profesyonelleri, politikacılar vb konumda yer alanlar sıklıkla başkalarını ilgilendiren kararlar vermek durumunda kalırlar.
Görselde, bir tıp hekiminin hastası ile ilgili vereceği karara ilişkin bazı detayları sıraladım.
Örnek durumda tedavi için üç farklı ilaç alternatifi mevcut. Başarı şansı % 95 ile en yüksek ilaç 1 no’lu alternatif.
Karar sonucundan faydalanacak hasta açısından düşünüldüğünde hekimin 1 no’lu ilaç yönünde karar vermesi gerekir.
Diğer taraftan ilacın ödemesini yapacak olan sigorta şirketi 1 no’lu ilacı ödememektedir. Kalan iki seçenekten, % 85 başarı şansı ile daha iyi olanı 2 no’lu ilaçtır.
Yine hasta açısından düşünüldüğünde, hekimin 2 no’lu ilacı reçete etmesi beklenir.
Ancak, 3 no’lu ilacın pazarlamasını yapan şirket, ilacı reçete eden hekimlere hoş promosyonlar sağlamaktadır. 2 no’lu ilaç için herhangi bir promosyon söz konusu değildir.
Sizce hekim hangi ilaç ile ilgili karar alacaktır ?
Alınan kararlarla ilgili 3 tarafın varlığından bahsedilebilir.
1) Karardan faydalanan/ürünü kullanacak olan
2) Karar alan
3) Kararın bedelini ödeyen/kararı onaylayan
Bu üç tarafın tek kişi olduğu durumlarda karar mekanizması nispeten basit olarak değerlendirilebilir.
Zaman zaman bu 3 tarafın 2 farklı kişi, örnektekine benzer bazı durumlarda ise 3 farklı kişi/grup olması söz konusu olabilmektedir.
Kurumsal eğitim kararlarında da benzer bir durumdan bahsedilebilir.
1) Ürünü Kullanacak Olan : Eğitime Katılacak Kurum Personeli
2) Karar Veren : Eğitim/İnsan Kaynakları Profesyoneli
3) Onay Veren/Ödeyen : Üst Yönetim
Kararların başarısı, ürünü kullanacak olan tarafın faydasının öncelik olarak belirlenmesi ile doğru orantılıdır.
Politik karar alıcı aktörler için de benzer bir durumdan bahsetmek mümkündür.
Ülkemizde alınan politik kararları, karardan faydalanacak grubun mu (halk), yoksa kararı veren grubun mu (politikacılar) çıkarlarının gözetildiğine bakarak yorumlamak mümkündür.
