Salı, 11 Mayıs 2021 09:28

YAPMAK YA DA YAPMAMAK - OMISSION BIAS

Yazan
Öğeyi Oyla
(1 Oyla)

 

1)Corona olduğunu bilen bir çalışan ofise geliyor ve bir diğer çalışan bulaşan virüs sebebiyle hayatını kaybediyor.

 

2)Corona aşısı olmayı uygun bulmayan bir çalışandan bulaşan virüs sebebiyle diğer bir ofis çalışanı hayatını kaybediyor.

 

Daha klasik bir örnekte, buzul yarığına düşen bir tırmanışçının yardım çağırırsanız kurtulacağı bir senaryo düşünün. Yardım çağırmıyorsunuz.

 

İkinci senaryoda başka bir tırmanışçıyı iterek buzul yarığına düşürüyorsunuz.

 

Her iki senaryoda da düşen tırmanışçılar ölüyor. Hangisi ahlaki olarak daha kötü ?

 

Alternatif senaryolarda eşit sonuçlar ortaya çıktığı için, rasyonel olan ahlaki manada eşit olmaları. Ancak o şekilde değerlendirmiyoruz.

 

‘Omission Bias’, eşit olumsuz sonuçlar doğuran eylem ve eylemsizlik durumlarından; birincisini daha az ahlaki olarak yorumlamaya yönelik bir düşünsel yanılgı.

 

Bunun bir yanılgı mı, yoksa rasyonel olanın bu mu olduğu konusunda kişisel anlamda emin değilim.

 

Diğer taraftan, hem kurumsal firmalarda hem kamuda, bu yaklaşım sebebiyle harekete geçmeyen karar alıcılar ile karşılaşabiliyoruz.

 

Özellikle, eylem ve eylemsizliğin olası olumsuz sonuçları benzer olan ancak; eyleme geçildiğinde ciddi faydalar elde edilme ihtimali olan durumlarda bu şansı kullanmıyoruz.

 

Örneğin, testleri henüz tamamlanmamış bir ilacın ilk sonuçları umut verici. Testlerin tamamlanmasına en az 3 ay var.

 

Bu sürede en az 1.000 kişinin hastalıktan hayatını kaybedeceği tahmin ediliyor. Onay verirseniz % 100 bu 1.000 kişi kurtulacak.

 

Yan etkilerle ilgili %10 ihtimalle maksimum 1.000 kişinin ölebileceğini tahmini yapılıyor. %90 olasılıkla hiç ölümlü yan etki ortaya çıkmayacak.

 

Karar alıcı olarak ne yapardınız?

 

Çoğunluk 3 ay beklemeyi seçecektir. Yan etki ihtimali gerçekleşir ve yan etkilerden 1.000 kişi ölürse sizi çarmıha gererler.

 

Oysaki, en kötü ihtimal 1.000 kişiye karşılık 1.000 kişi.

 

 

Çoğu ülkede ötenazi yasak iken, ölümcül bir hastalıkta tedavi olmayı reddedip kendinizi öldürmeniz hak.

 

 

 

 

Okunma 1161 defa Son Düzenlenme Salı, 11 Mayıs 2021 14:28