Biz insanlar her daim işimizi kolaylaştıracak araçlar icat etmişiz.

İnsanlığın ilk dönemlerinde daha çok hayatta kalma şansını arttıran; silah, tuzak, el aletleri, kıyafet, zırh, sığınak vb. fiziksel araç geliştirme işi; medeniyetin gelişimi ile daha sofistike karar alma alanlarına da sirayet etmiş.

Daniel Dennett'in 4 temel yetkinliğinden sonuncusu olan "Gregorian Competence"; bu düşünsel/kararsal araç geliştirme yetkinliğini konu alıyor.

Pisagor teromi veya türev alma benzeri temel düşünsel araçlardan, hava tahmini yapabilen son derece karmaşık algoritmalara kadar çok çeşitli karar araçları geliştirmiş insan türü.

Makina öğrenmesi ve yapay zeka çalışmaları, bu karar/düşünme aracı geliştirme çabalarının son dönemdeki yansımaları.

Aracın amaç olması, geliştirilmiş bu araçların kullanımı ile ilgili temel sorunlardan biri.

Kredi riski ölçümüne yönelik geliştirilmiş rating veya scoring sistemlerini ele alalım.

Amaç, kişi veya firmanın geri ödeme kabiliyetini ölçebilmek iken; bir süre sonra kullananlar için öncelik scoring veya rating sisteminden geçer/yeter not almak haline gelmektedir.

Başka bir ifadeyle, sistemin asıl amacı, karar alıcının karar doğruluğuna katkı sağlamak iken, kullanımda amaç sistemi manipule ederek istenen kararı almak haline dönüşmektedir.

Benzer bir durum insan kaynakları bölümlerince kullanılan CV'ler için de geçerlidir.

CV'nin kişilerin yetkinliklerini değerlendirmeye yönelik yardımcı bir karar aracı olarak kullanılması gerekirken, kullanımda alınan kararı yönlendirecek/destekleyecek bir belge haline getirildiği görülmektedir.

Örneğin, ingilizce bilgisi veya 5 sene alan tecrübesinin, pozisyonun gereklilikleri ile alakası olmamasına rağmen; CV'de bunların aranması/vurgulanması gibi.

Ya da, üniversite diplomasının kişinin pozisyondaki becerisi ile nedensellik ilişkisi bulunmamasına rağmen; CV'deki üniversite derecesinin seçim kriteri olarak dikkate alınması.