Gün geçmiyor ki farklı platformlarda bir start up kurucusu veya start up yatırımcısı değerlemeden ve/veya karşı tarafın tavırlarından şikayet etmesin.

Birbirinden ayrılamayan ama sürekli kavga eden aşıklar gibiler, sürekli karşı taraftan şikayet ediyorlar.

Aslen olayın doğası gereği çok da sıra dışı bir durum değil. Birbirlerine ihtiyacı olan iki tarafın bulunduğu, diğer taraftan çatışan çıkarların ve güç mücadelesinin olduğu bir senaryoda başka bir durum beklemek absürd olurdu herhalde.

Hele bir de işin içerisine duygular ve belirsizlik içeren gelecek faktörü eklendiğinde tansiyon daha da artıyor.

Hazırladığım görselde, zaman içerisinde elde edilecek yatırım getirisi ve olasılık arasındaki ilişkiyi kendi bakış açımla grafik haline getirmeye çalıştım.

Bir start up yaşam döngüsünde olgunlaştıkça, yapılacak yeni değerlemeler için grafikte sağa doğru kaymış yeni bir eğri söz konusu oluyor.

Nereden bakarsanız bakın, unicorn ve sonrasının olasılığı piyangoda büyük ikramiye olasılığına neredeyse eşit. Start up olgunlaşıp belli aşamaları aştıkça piyangoda büyük ikramiyeyi kazanma olasılığı bir miktar artıyor. Ancak halen oldukça düşük bir orandan bahsetmek söz konusu.

Büyük ikramiye bu kadar düşük bir olasılık olunca, finansör/yatırımcı diğer ikramiyelerin ve amortinin oransal olarak yüksek olmasını bekliyor. Yani piyango için fazla bilet almayalım (tek bilet yeter, seriye gerek yok) ve bilet parası düşük olsun (çeyrek iyidir, yarım ve tama gerek yok), diğer taraftan amorti ve diğer küçük ikramiye tutarları yüksek oranda belirlensin istiyor.

Bunun için de özellikle ilk aşamalarındaki start up’lar için, düşük yatırım tutarı, yüksek hisse payı için bastırıyorlar. Bu da start up kurucularının isyanını doğuruyor.

Start up kurucusu kendi hikayesine çok inanmış ve bağlanmış ise kendi şartlarında ısrar ediyor. Finansör/yatırımcı da hikayeyi beğenmiş ama rasyonel olarak riskin halen çok yüksek olduğunun bilincinde ise, bu sefer o isyan ediyor.

Bizler de farklı platformlarda her iki tarafın serzeniş ve isyanlarını dizi film izler gibi izliyoruz.

Bir start up'ın değeri, x eksenine exit değer skalasını, y eksenine de olasılık skalasını yerleştirdikten sonra firma için çizilen eğri ile hesaplanan beklenen değerdir.

Bunu yapamadıkları için; hikaye, ekip, sektör, benzer girişimler,  potansiyel, çarpan vb. envai çeşit parametre ile değerlenerek, aslen sezgilerle/duygularla oluşturulan rakam etrafında rasyonelleştirilmeye çalışılmaktadır.

Daha basit anlatımla;

§  %10 olasılıkla sıfır,

§  %50 olasılıkla 1 milyon,

§  %30 olasılıkla 2 milyon,

§  % 5 olasılıkla 10 milyon,

§  % 3 olasılıkla 20 milyon,

§  % 1 olasılıkla 50 milyon,

§  % 0,6 olasılıkla 100 milyon,

§  % 0.3 olasılıkla 200 milyon,

§  % 0,08 olasılıkla 500 milyon,

§  % 0,02 olasılıkla 1 milyar,

exit değeri olacak bir start up'ın değeri beklenen değer hesabı ile;

§  %10*0=0

§  %50 *1 milyon=500.000

§  %30*2 milyon=600.000

§  % 5*10 milyon=500.000

§  % 3*20 milyon=600.000

§  % 1*50 milyon=500.000

§  % 0,6*100 milyon=600.000

§  % 0.3*200 milyon=600.000

§  % 0,08*500 milyon=400.000

§  % 0,02*1 milyar=200.000

toplamda 4.500.000 olacaktır.