İyimserlik yanılgısı (optimistic bias), içinde bulunduğumuz çevreyi olduğundan daha risksiz, kendi yeteneklerimizi olduğundan değerli ve hedeflerimizi olduğundan daha ulaşılabilir görmeye meyilli olma olarak tanımlanabilecek bir düşünsel tuzak.

Geleceği öngörebilme becerimizi abartma eğilimi ile birlikte, iyimser bir aşırı özgüven oluşturuyor çoğunlukla. Bu durum bazen bizim için nimet, bazen de talihsizliğimiz olabiliyor.

Doğuştan gelen iyimserlik, başarılı ve mutlu olma anlamında oldukça faydalı bir özellik aslen. İyimser insanlar genellikle, neşeli ve mutlu göründüklerinden daha popülerler. Zorluklarla başetme ve başarısızlıkların üstesinden gelme konusunda daha iyiler. Depresyona daha az meyilli ve bağışıklık sistemleri daha güçlü olduğundan, daha sağlıklı hissetme/olma ve daha uzun yaşama konusunda avantajlara sahipler.

Sayılan avantajlar, sonuçları itibariyle aşırı hatalı kararlar almaya neden olabilecek derecede abartılı olmayan iyimserlik seviyeleri için geçerli. Realiteden uzaklaşmaya sebep olarak rasyonel karar almanın önüne geçecek aşırı iyimserlik seviyelerinin sonuçları ağır olabiliyor.

 Yapılan bir akademik bir çalışmada, büyük şirketlerin CFO’larının S&P endeksinin bir yıllık değişimine ilişkin tahminleri konu edilmiş.

11.600 tahmin üzerinden yapılan analizde, tahminler ile hisse senedi endeksi arasındaki korelasyon sıfır’ın çok az altında çıkmış. CFO’ların tahminlerinin tutmuyor olması bir yana, tahminlerinin işe yaradığı konusunda iyimser ve aşırı özgüvenli oldukları ortaya çıkmış.

CFO’lara endeks tahminlerine ek olarak, %90 oranında emin olduklerı endeksin en yüksek ve en düşük değerleri sorulmuş. Bu aralık % 80 güven aralığına denk geliyor. Başka bir ifadeyle, endeksin bu aralık dışında gerçekleşmesi CFO’lar tarafından sürpriz olarak değerlendiriliyor. %80 güven aralığında süprizlerin %20’ler civarında kalması beklenirken, gerçekleşen verilerin %67’si CFO’ların en düşük/en yüksek tahmin bandının dışına çıkmış.

Kendi uzmanlığına güven konusunda iyimserlikle ilgili başka bir çalışmada tıp doktorları incelenmiş.

Yoğun bakım ünitelerinde tedavi gören hastalara konulan teşhisler ile otopsi sonuçları karşılaştırılmış. Teşhisleri konusunda tamamen emin olduklarını söyleyen doktorların teşhislerinin %40’ı otopsi sonuçları ile tutmadığı ortaya çıkmış. Başka bir ifadeyle yanlışmış.

Thomas Astebro tarafından yapılan bir araştırmalar serisinde, girişim fikirleri/icatları ile ilgili kötü haber alan girişimcilerin/mucitlerin davranışları incelenmiş.

Girişim fikirlerinin ticari başarı olasılıklarını değerlendiren “Inventor’s Assistance Program” verileri ile yürütülen çalışmada ilginç sonuçlara ulaşılmış. Bu organizasyonun değerlendirmeleri oldukça başarılı bu arada.

Başarısız olacağı değerlendirilen 411 projenin sadece 5’i ticarileşme aşamasına ulaşırken hiçbiri başarılı olamamış.

Çalışmayla ilgili asıl sonuç, değerlendirmede başarısız olacağı kendisine bildirilen girişimcilerin % 47’sinin geliştirme çalışmalarına devam etmesi. Bildirimden pes edene kadar zararları yaklaşık iki katına çıkıyor doğal olarak.

Yurdaer Etike