Ortaçağ filozoflarından Ockham’lı William’ın geliştirdiği “Occam’s Razor”, etkili akıl yürütme adına oldukça faydalı bir araç.

Kısaca, bir konu ile ilgili alternatif açıklamalardan/çıkarımlardan en basit olanına itibar edilmesi şeklinde ifade edilebilecek bir akıl yürütme prensibi.

Basitlik tanımı ile kastedilen, ontolojik olarak en az sayıda yeni varlık/olgu ve varsayım içermesi.

Ontoloji aslen varlık bilimi veya felsefesi. Herkesin bir varlık/olgu listesi var.

Mesela benim ontolojik listemde kedi var. Yer çekimi, ağaç, otomobil, bulut, sandalye, manyetik alan, virüs var.

Deniz kızı, reiki, koca ayak, ufo, süperman, telepati, düz dünya, ışınlanma, sihir ve görünmez kediler yok.

Örneğin, bir arkadaşınız sevgilisi ile ilgili sorunlar yaşıyor. Ortada iki alternatif açıklama var.

1)  Son dönemde daha az zaman ayırıyoruz birbirimize.

2)  O domuz X yok mu, gözü var sevgilimin üzerinde. Geçen medyum Y’nin yerinde görmüşler. Kesin büyü yaptırdı.

İkinci açıklama benim ontolojik listemde olmayan büyü ve medyum gibi yeni varlık ve olguları içeriyor.

Yeni varlık/olgu içermeseler dahi, çıkarımlar arasında en az varsayım/koşul içeren alternatifin seçilmesini öneriyor Occam’ın Usturası.

Her fazladan varsayım aslen, olasılıksal olarak çıkarımın gerçekleşme ihtimalini azaltıyor.

Başka bir örnek, eve geldiniz ve beğenerek almış olduğunuz vazonun kırıldığını gördünüz. Kırık vazonun yanında oğlunuz duruyor.

Siz (S): Vazoya ne oldu oğlum ?

Oğlunuz (O): Kedi kırdı.

S: İyi ama bizim kedimiz yok oğlum.

O: Bir sokak kedisi evimize girmiş.

S: Oğlum biz 4. kattayız. Kapı, pencere kapalı.

O: Kapı açıldığında girmiş herhalde.

S: Şimdi nerede ?

O: İçeride bir yerlerde olmalı.

S: Baktım, kedi yok.

O: Görünmezlik özelliği olan bir kedi olabilir.

Son bir örnek.

Vatandaş (V): Ekonomi kötü. Zamlar, kurlar, enflasyon aldı başını gidiyor. Ekonomi kötü yönetiliyor.

Yandaş (Y): Dış güçlerin işi bunlar. Bir de hain stokçular ve gözü doymayan ticaret erbabı var.

V : Nereden çıktı bunlar ? Yirmi senedir bunlar bir şey yapamıyordu. Neden şimdi yapabiliyorlar ?

Y : 2023’te Lozan Antlaşması sona eriyor. Ülkenin altı petrol dolu. Bir de doğalgaz bulduk.

V: Haklısın. Bir de İHA, SİHA ve yerli otomobil olayı var.