Otorite figürleri, hayatımızın erken dönemlerinden başlayarak kararlarımızda önemli bir yere sahip.

Önce ebeveynlerimizin yönlendirmelerini takip ediyoruz. Bir şeye dokunurken annemizin yüzüne bakıyoruz.

Büyüdükçe farklı otorite figürleri hayatımıza giriyor. Öğretmenler, hocalar, komutanlar, yöneticiler, patronlar, liderler.

Hayatlarımızın ilk döneminde hayatta kalma anlamında fayda sağlayan bu özellik; büyük gruplar halinde organize olmamıza imkan sağlamasıyla insan türünün devamına da katkı sağlamış evrimsel anlamda.

Otorite Yanılgısı (Authority Bias), otorite figürlerinin fikirlerinin daha doğru olduğuna ilişkin bir yanılgı. Uzmanlık alanı dışındakiler dahil, otorite figürünün görüşlerine daha fazla önem atfediyoruz.

Stanley Milgram’ın elektrik  şoku deneyi ile popüler olan bu kavram, kurumsal hayatta HIPPO Effect (Highest Paid Person’s Opinion) olarak karşımıza çıkıyor. En tepedeki yöneticinin fikri, verilere rağmen, grup kararını şekillendiriyor çoğunlukla.

Otorite yanılgısının kontrolüne yönelik ticari havacılık ve sağlık başta olmak üzere birçok sektörde çalışmalar bulunuyor.

Örneğin, CRM (Crew Resource Management) uygulamaları, ticari havacılık güvenliğinde önemli mesafe kaydedilmesini sağlıyor. Kaptan pilotun ‘KRAL’ olduğu sistemden vazgeçiliyor.

Yıllar öncesinden yaşadığım bir olay, otorite yanılgısının izlerini içeriyor.

Çalıştığım kurumun en tepesinde aktif görevde olan 5 kişi ile yaptığımız bir toplantı esnasında gerçekleşen bir anekdot bu.

Sunduğum rapor ve önerinin aksi bir görüş belirten genel müdürümüz ikna edici bir kanıt sunamamıştı.

Kendi görüşümün kurumun çıkarları açısından daha doğru olduğunu farklı şekilde ifade etmeye çalışmıştım.

Yönetim kurulu başkan vekili bizzat şahsıma, ‘Yurdaer bey, bu kurum için neyin daha doğru olacağını kurumun genel müdüründen daha iyi bildiğinizi mi iddia ediyorsunuz ?’ sorusunu yöneltmişti.

Soru absürt bir soruydu. Tabii ki daha iyi biliyordum. Benim uzmanlık alanım, tek odak noktam o konuydu. Ayrıca konu herkes için yeni bir konuydu.

Genel müdür ise binlerce farklı konuyla meşgul olmak durumundaydı. Konu hakkında deneyim veya bilgi sahibi olması mümkün değildi.

Tahmin edilebileceği üzere konuyu uzatmamış, diplomatik bir manevra ile genel müdürümüzün görüşlerine katıldığımı ifade etmiştim.